بررسی فیتو شیمیایی اسانس گیاه دارویی Ziziphora clinopodioides Lam. در رویشگاه‏های طبیعی استان‏های البرز و مازندران

ربیعی, مینا; فیروزی اردستانی, مریم; عصری, یونس; بخشی خانیکی, غلامرضا

بررسی فیتو شیمیایی اسانس گیاه دارویی Ziziphora clinopodioides Lam. در رویشگاه‏های طبیعی استان‏های البرز و مازندران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ استادیار، گروه منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

² دانشجوی کارشناسی‌ارشد، گروه زیست‌شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

³ دانشیار، موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، تهران، ایران

⁴ استاد، گروه زیست‌شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

کاکوتی کوهی Ziziphora clinopodioides Lam. متعلق به تیره نعنا (Lamiaceae) یکی از گونه‏های کاکوتی است که علاوه بر پراکنش گسترده‏ای که در ایران دارد، این گونه به‌عنوان آرام بخش و مقوی معده در درمان اختلالات گوارشی و قلبی-عروقی، سرما‏خوردگی، افسردگی، سرفه، میگرن و تب مورد استفاده قرار می‏گیرد. هدف از این مطالعه مقایسه ترکیبات‏های شیمیایی اسانس گیاه در رویشگاه‏های مختلف استان‏های البرز و مازندران می‏باشد. به این منظور اندام‏های هوایی این گونه در مرحله گل‏دهی کامل از سه رویشگاه ارنگه، گاجره و رینه طی سال 1393جمع‏آوری گردید. اسانس‏گیری با استفاده از دستگاه تقطیر با آب (طرح کلونجر) و شناسایی ترکیب‏های متشکله اسانس‌ها با استفاده از دستگاه‏های GC و GC/MS انجام گرفت و نتایج نشان داد که ترکیب‏های اصلی اسانس در رویشگاه ارنگه شامل: ترپینن-4-ال (7/29 درصد)، در رویشگاه گاجره: 1، 8- سینئول (01/25 درصد) و در رویشگاه رینه: پولگون (92/17 درصد) گزارش شد. مقایسه ترکیب‏های متشکله اسانس کاکوتی کوهی در رویشگاه‏های مورد مطالعه نشان داد که در هر سه رویشگاه‌، ماده موثره: پولگون به‌عنوان اصلی‏ترین ترکیب و پس از آن به‌ترتیب 1، 8- سینئول، پیپریتنون، نئومنتول، پارامنت-3- ان-8- اُل و کارواکرول دارای بیشترین مقادیر متشکله اسانس گیاه بودند.

کلیدواژه‌ها