بررسی ترکیب‌های شیمیائی اسانس و فعالیت ضدمیکروبی عصاره گیاه دارویی Acinos graveolense (M. B.) Link در منطقه قمصر کاشان

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهش مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان (باغ گیاه‌شناسی کاشان)

2 دانشیار، پژوهشکده اسانس‌های طبیعی، دانشگاه کاشان

3 دانش آموخته کارشناسی ارشد شیمی و فن‌آوری اسانس، پژوهشکده اسانس‌های طبیعی دانشگاه کاشان

چکیده

جنس "آویشنک" (Acinos Miller.) متعلق به خانواده نعنا (Lamiaceae)، دارای گونه‌های بوته­ای-علفی متعددی است که تاکنون بالغ بر 10 گونه از این جنس در جهان و تنها دو گونه از ایران گزارش شده ‌است. در این تحقیق ترکیب‌های شیمیائی اسانس و فعالیت ضد­میکروبی عصاره گیاه "آویشنک" Acinos graveolense (M. B.) Link مورد بررسی قرار گرفته‌ است. سرشاخه­های گل­دار گیاه در بهار 1393 از گُستره رویشگاه­های طبیعی واقع در منطقه قمصر کاشان، جمع‌آوری و در شرایط آزمایشگاه خشک و به روش تقطیر و استخراج با بخار همزمان با حلال آلی (SDE) اسانس‌گیری شدند. برای شناسائی ترکیب‌های تشکیل‌دهنده اسانس، از دستگاه‌های گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل‌ شده به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) استفاده شد. عصاره­گیری به روش حرارت و با استفاده از حلال متانول انجام گرفت. اثر ضدمیکروبی عصاره متانولی گیاه به دو روش دیسک دیفیوژن و روش حداقل غلظت مهارکننده­ رشد علیه یازده میکروارگانیسم مورد بررسی قرار گرفت. راندمان اسانس 1/0 درصد وزنی/وزنی بدست آمد. 27 ترکیب شیمیائی در اسانس گیاه آویشنک شناسائی شدند. اجزای اصلی اسانس به‌ترتیب شامل: ژرماکرن-دی (6/56 درصد)، بی­سیکلوژرماکرن (7/8 درصد)، کاریوفیلن اکساید (5/7 درصد)، ترانس کاریوفیلن (5/4 درصد) و لیمونن (4/3 درصد) بودند. بخش عمده­ای از ترکیب­های تشکیل­دهنده اسانس سرشاخه­های گل­دار گیاه، سسکوئی­ترپن­های هیدروکربنی بودند. عصاره گیاه آویشنک در سه مورد از میکرو­ارگانیسم­ها (Klebsiella pneumounia، Staphylococcus epidermidis و Salmonella paratyphi- Aserotype) فعالیت ضدمیکروبی مختصری نشان دادند. به‌دلیل بالا بودن مقادیر سسکوئی­ترپن­های موجود در اسانس این گونه و به­واسطه فعالیت ضدمیکروبی این نوع سسکوئی­ترپن، اندام­های هوایی گیاه آویشنک پتانسیل مناسبی برای استفاده در تهیه داروهای ضدمیکروبی با منشاء طبیعی دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

  1. Akbari, P. 2015. The effect of different concentrations of sucrose on growth explants and production of plant secondary metabolites of Acinos graveolens. Ms thesis, Tabriz University, Faculty of Natural Sciences,120 p. (In Persian).
  2.  Attari, L. 2000. The essentialoil compositaion of two labiatae species from Iran, Ms thesis, Islamic Azad University, North Tehran Branch, Faculty of Science, Department of Chemistry, 150 p. (In Persian).
  3. Batooli, H. 2000. Endemic and medicinal plants in central areas of Irano-Turanian growth region and their pharmaceutical figures. In proceedings of the First international congress on traditional medicine and material medica, Tehran. Iran. P.42. (In Persian).
  4. Batooli, H. 2004. Biodiversity and species richness of plant elements in Qazaan Reserve of Kashan. Pajouhesh –va-Sazandeghi, 16(4): 85-104. (In Persian).
  5. Batooli, H. Akhbari, M. and Hosseinizadeh, S.M.J. 2012. Effect of different distillation methods on quantity and quality of essential oil of two Ziziphora L. species, Journal of Herbal Drugs, 3(3): 135-146.
  6. Blagojevi, P., Radulovi, N., Pali, R., and Stojanovi, G. 2006. Chemical composition of the essential oils of Serbian wild-growing Artemisia absinthium and Artemisia vulgaris. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 54: 4780-4789.
  7. Bonnier, G. 1927. Flora Complete Illustree en Couleurs de France Suisse et Belgium, Tome 9, Brussels.
  8. Bown, D. 1995. Encyclopedia of herbs & their uses, The Herb Society of America, Dorling Kindersley, New York.
  9. Carović-Stanko, K., Petek, M., Grdiša, M., Pintar, J., BedeKović, D., Herak CuStić, M. and Satovic, Z. 2016. Medicinal plants of the family lamiaceae as functional foods – a Review, Czech Journal of Food Sciences, 34 (5): 377–390.
  10. Chalchat, J., Maksimovi, Z., Petrovi, S. and Gorunovi, M. 2004. Essential oil of Acinos hungaricus (Simonkai) Silic, Lamiaceae. Journal of Essential Oil Research, 16: 38-39.
  11. Couladis, M., Tzakou, O., Demetzos, C. and Perdetzoglou, D. 2002. Chemical composition and antibacterial activity of the oil of Acinos suaveolens (Sibth. et Sm.) G. Don f. from Greece. Journal of Essential Oil Research, 14: 139-140.
  12. Davies, N.W. 1990. Gas chromatographic retention index of monoterpenes and sesquiterpenes on methyl silicone and carbowax 20 M phases. Journal of Chromatogr, 503: 1-24.
  13. Cantino. P.D., Harley, R.M. and Wagstaff, S.J. 1992. Genera of labiatae, status and classification, In advances in Labiatae science, Harley, R.M. Reynoldus, T. (eds.) Royal Botanic Garden, Kew, 511-522.
  14. Facciola, S. 1990. Cornucopia - A Source Book of Edible Plants.Kampong Publications, 676 p.
  15. Golubovic, T., Palic, R., Kitic, D., Zlatkovic, B., Ristic, M. and Lazarevic, J. 2010. Chemical composition and antimicrobial activity of the essential oil of Acinos graveolens. Chemistry of Natural Compounds, 46(4): 645-648.
  16. Harley, R.M., Atkins, S., Budantsev, A., Cantino, P.H., Conn, B., Grayer, R., Harley, M.M., Kok, R., Krestovskaja, T., Morales, A., Paton, A.J., Ryding, O. and Upson, T. 2004. Labiatae. In: Kadereit, J.W. (ed.). The families and genera of vascular plants (Kubitzki, K.: ed.). 7: 167-275.
  17. Grieve, A.1984. a modern herbal: the medicinal, culinary, cosmetic and economic properties, cultivation and folklore of herbs, grasses, fungi, shrubs and trees with all their modern scientific uses, Published by Penguin, Middleburg Published by Penguin.
  18. Gulluce, M., Sokmen, M., Sahin, F., Sokmen, A., Adiguzel, A., and Ozar, H. 2004. Biological activities of the essential oil and methanolic extract of Micromeria fruticosa (L.) Druce ssp. serpyllifolia (Bieb) PH Davis plants from the eastern Anatolia region of Turkey. Journal of the Science of Food & Agriculture, 84: 735-741.
  19. Hanlidou, H., Kokkini, S., Bosabalidis, A.M., and Bessière, J.M. 1991. Glandular trichomes and essential oil constituents of Calamintha menthifolia (Lamiaceae), Plant Systematics and Evolution, 177 (1-2): 17-26.
  20. Jamzad, Z. 2012. Flora of Iran. Lamiaceae, No: 76, Research intitute of forests and rangelands.1066 p. (In Persian).
  21. Javidnia, K., Miri, R., Soltani, M. and Khosravi, A.R. 2010. Essential oil composition of Acinos graveolens from Iran. Chemistry of Natural Compounds, 46(1): 130-131.  
  22. Jovanovi, T., Palic, R., Kitic, D., Risti, M. and Zlatkovic, B. 2008. Fatty acids of Acinos alpinus and A. hungaricus. Chemistry of Natural Compounds, 44:231-233.
  23. Jovanovic, T., Kitic, D., Palic, R., Stojanovic, G. and Ristic, M. 2011. Chemical composition of the essential oil of Acinos hungaricus (Simonkai) Silic. Journal of Essential Oil Research, 14(2): 29-30.
  24. Jovanovic, T., Palic, R., Stojanovic, G., Ristic, M. and Kitic, D. 2005. Chemical composition and antimicrobial activity of the essential oil of Acinos arvensis (Lam.) Dandy from Serbia, Flavour and Fragrance Journal, 20(3): 288–290.
  25. Jovanovic, T., Palic, R., Stojanovic, G., Ristic, M., and Kitic, D. 2002. Chemical composition of the essential oil of Acinos hungaricus (Simonkai) Silic. Journal of Essential Oil Research, 14(1): 29-30.
  26. Kaya, A., Baser, K.H.C. and Koca, F. 1999. Essential oils of Acinos troodi (Post) Leblebici subsp. vardaranus Leblebici and subsp. grandiflorus Hartvig and Strid, Flavour and Fragrance Journal, 14(1); 50-54.
  27. Kaya, A., Baser, K.H.C., Tumen, G. and Koca, F. 1999. The essential oil of Acinos suaveolens (Sm.) G. Don fil. Acinos arvensis (Lam.) Dandy and Acinos rotundifolius Pers. growing wild in Turkey. Flavour and Fragrance Journal, 14(1): 60-64. 
  28. Kunkel, G.1984. Plants for human consumption. Koeltz Scientific Books Koenigsten, Germany. p.393
  29. Mabberley, D.J. 1990. The Plant Book, a portable dictionary of the higher plants, Cambridge University Press, Cambridge, pp. 6.
  30. Mozaffarian, V. 1996. A Dictionary of Iranian Plant Names, Farhang Moaser, Tehran, 750p. (In Persian).
  31. NCCLS, 1997. (National Committee for clinical laboratory standards), performance standards for antimicrobial Disk susceptibility Test, sixth ed. Approved standard. M2-AG, Wayne PA.
  32. Pavlovic S., Kuznjecova, G.A., Zivanovic, P., Sevarda, A.L., Jancic, R. and Vujcic, S. 1984. Content and composition of essential oil and some anatomical characteristic of plants of the species Acinos suoveolens (Sibt. & Smith) G. Don fil.  Arch. Farm. 34: 65-71.
  33. Rechinger, K.H. 1982. Labiatae In: Flora Iranica, No. 150, Akademische Druch-u. Verlagsanstat, Austria,
  34. Shibamoto, T. 1987. Retention indices in essential oil analysis: 259-274. In: Sndra, P. and Bicchi, C., (Eds.). Capillary Gas Chromatography in Essential Oil Analysis. Verlagsgruppe Huthig Jehle Rehm GmbH, New York, 435p.
  35. Silic, C. 1979. The Monograph of genus Satureja L., Calamintha Miller, Micromeria Bentham, Acinos Miller and Clinopodium L. in Flora of Yugoslavia, Svijetlost, Sarajevo.
  36. Skaltsa, H.D., Lazaris, D.M. and Loukis, A.E. 1999. Composition of the essential oil of Acinos alpinus (L.) Moench. from Greece., Journal of Essential Oil Research, 11: 35.
  37. Sokmen, A., Jones, B.M., and Erturk, M. 1999. The in vitro antibacterial activity of Turkish plants. Journal of Ethnopharmacol., 67: 79-86.
  38. Souleles, C. and Katsiotis, S. 1988. Study on the essential oil of Acinos arvensis (Lam.) Dandy.  Plantes Medic. Phytother., 22: 180-183.
  39. Stojanovi, G., Golubovi, T., Kiti, D. and Pali, R. 2009. Acinos species: Chemical composition, antimicrobial and antioxidative activity. Journal of Medicinal Plants Research, 3(13): 1240-1247.
  40. Usher, G. 1974. A Dictionary of Plants Used by Man. 619 Seiten. Constable and Company Ltd., London.
  41. Velasco-Negueruela, A., Perez-Alonso, M.J., Jiminez, S.M. and Garcia, F.M. 1993. The volatile monstituents of Acinus alpinus (L.) moench ssp. meridionalis (Nyman). P. W. Ball Growing in Spain. Flavour and Fragrance Journal, 8:127-130.
  42. Zlatkovic, B. and Ranjelovic, V. 2004. Records of new species to the flora of Serbia. Abstracts of XI OPTIMA Meeting, 66, Belgrade.
 

 

 

 

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار